AS CAMPÁS DE XAN XOAN
BORRANDO TRADICIÓNS E TEXTOS VENERABLES
“Nos días festivos, cando o sol entra no último cuarto da súa carreira, e a xentes das cidades deixan, solitarias rúas e vivendas para reunirse nos paseos a lucir as súas galas e dar descanso ao corpo e ao espírito durante a semana cansos , gústanos percorrer aquelas, nas que, silenciosas, semellamos escoitar o eco de contos e lendas de épocas pasadas.
Onte, un onte lonxano, despois de subir por Xerusalén e a Atalaia, baixamos pola porta da Peña, e cando chegamos á igrexa de San Martim, unhas queixas de dor lastimaron os nosos oídos, facendo deter nosos pasos.
Miramos ao noso redor; miramos ao alto e non vimos ningún humano que puidese lanzar tales queixas.
— ¿Non escoitáchedes? – Dixémoslle a unha simpática vella que subía pola rúa María Virlares (hoxe Brillares) —. ¿Non escoitáchedes, simpática velliña, que sen dúbida vas a San Miguel en busca de perdón e salvación da túa alma ?; ¿Non escoitou -dixemos de novo- eses males de dor que escoitamos nós?
— Si.
— De onde parten?
— De aí — di sinalando a igrexa de San Martim.
—- Pero … se non hai ninguén alí …
—Non; só quedan as campás.
—- … ..?
— Escoite vostede, señor, este copla que “anda” por aquí. E de seguido dinos esta lírica dunha misteriosa canción:
As campás de San Xoán,
xa que están en San Martim,
non paran de dicir dan-din,
sempre repiten din-dan.
E din que sempre serán así
repetíndoo ata o final:
para sacarnos de San Martim
e nos voltes a San Xoán
Sorprendidos, preguntámoslle que significaban esas misteriosas coplas, e informounos de que, hai algúns días, as campás da parroquia de San Xoán, que estiveron desde hai varios séculos nunha espadana dunha casa da rúa que leva o seu nome, foron trasladadas á igrexa de San Martim, e desde entón, durante o día, e máis no silencio da noite, óense uns sons lastimeros que se pescudou proceden das campás, e que a xente traduciu xa o que coa súa din-dan queren dicir.
Deixamos á velliña informadora, e pensando no motivo que puidese haber nesta determinación, camiñamos ata atoparnos, momentos despois, fronte a espadana en que aquelas estaban. Que triste impresión produciunos aquela casa, soa, sen as campás que durante tantos séculos foron as súas compañeiras! Que aspecto de “caveira”, coas súas órbitas baleiras, ten aquela espadana en que estaban as campás! Que pensamentos inspirarían ao visitante aquelas campás naquel sitio colocadas! Que recordos evocarían aos coñecedores de Compostela aquelas campás! Que sublimes pensamentos inspiraría aquel belo conxunto, campás, casa, espadana, rúa breve e tortuosa de casas centenarias! Por que borrar estes belos cadros de historia e de cor?
Criamos que podiamos descansar na nosa vixilancia pola conservación de canto arcaico, venerado e respectable existe en Compostela; pero non é así.
Volveremos á palestra, e con todo o respecto merecido e debido, pr guntaremos a quen nos poida responder: por que se trasladaron esas campás de onde tantos séculos estiveron?; é tan xustificado o motivo, que non sexa posible devolvelas ao seu sitio primitivo?.
Se van quitando detalles como este, que parece insignificante, á vella Compostela, pronto quedará como unha vila calquera da presente centuria.”